به مناسبت بیست نوامبر، روزجهانی کودک
بیست نوامبر سال 1989، روزی است که کنوانسیون حقوق کودکان توسط 192 کشور امضاء و پذیرفته شد. اصطلاح "کودک" در مورد کلیه اشخاص زیر 18 سال به کار برده می شود.
حقوق کودک در منشور حقوق بشر، بخش بسیار مهمی را تشکیل می دهد که شامل : حقوق زندگی، تغذیه درست، بهداشت، آموزش و حمایت، می شود. این ها رئوس مهم حقوق جهانی کودکان است که همه کشورها موظفند آن ها را رعایت کنند. ولی متاسفانه نه تنها بحث و گفتگو در این زمینه هنوز جای مناسبی را به خود اختصاص نداده است بلکه از این مهم تر، در میان کشورهای مختلف جهان این حقوق کمتر رعایت می شود. از این رو، وظیفه ماست که در همه جا و در فرصت های مختلف، برای برای پدر و مادرها، برای مسئولین در مراکز آموزشی و در وحله نخست برای خود کودکان که سازندگان جامعه آینده هستند، در رابطه با این حقوق صحبت کنیم. چنین بحثی را باید برای جامعه جهانی و مراکز تعلیم و تربیت باز کرد و در مورد آن با کودکان نیزسخن گفت تا به حق و حقوق اجتماعی خویش آشنا شوند. باید بر این واقعیت پای فشرد که کودکان ما انسان های بزرگ فردا خواهند بود و چنانچه هم اکنون نتوانند به حقوق خود آشنا شده و از آن دفاع کنند، در آینده نیز، هنگامی که وارد جامعه بزرگتر می شوند، نه خواهند توانست از حقوق اجتماعی خویش به دفاع برخیزند.
نگاهی گذارا به آنچه در جهان، بویژه در کشورهای استبدادی از قبیل جمهوری اسلامی نسبت به حقوق کودک می گذرد، متاسفانه تصویر رضایت بخشی را ارائه نمی دهد. در بسیاری مناطق، بویژه درکشورهای "فقیر" کودکان مجبورند با حقوق ناچیزی کارهای سختی انجام دهند، تنها باین خاطر که بتوانند بخشی از زندگی خود و خانواده ی خویش را تأمین کنند. در ایران علاوه بر وضعیت نامناسب اقتصادی که شامل خانوادهای زحمت کش می شود و طبعاً کودکان در مرکز آن قرار دارند، محکومیت های سنگین و اعدام نسبت به کودکان نیز اعمال می شود. در حالیکه یکی از موارد مهم کنوانسیون حقوق کودک ممانعت از احکام زندان و اعدام می باشد.
ماده 28 کنوانسیون حقوق کودک می گوید : دولت ها باید آموزش ابتدایی و رایگان و اجباری برای کودکان را فراهم کنند و طبق ماده 32 همین کنوانسیون، کودکان باید در برابر کاری که رشد و سلامت جسمی و فکری آنها را تهدید می کند، حمایت شوند ...
در قطعنامه پایانی اولین کنگره جهانی "کودکان کار" که در سال 2004 در فلورانس ایتالیا برگزار شد، آمده است که : "246 میلیون کودک در گوشه وکنار جهان به کارهای سخت مشغول می باشند." هنگامی که در باره کودکانِ کار در این قطعنامه صحبت می شود، اشاره به کودکانی نیز می گردد که توسط باندهای مواد مخدر ربوده شده اند. موارد بی شماری وجود دارد که کوکان را به کار بردگی، حمل مواد مخدر، استثمار جنسی، تجارت سکس، مزارع پنبه، کارخانه های بزرگ و کارگاه های کوچک، ماهیگیری، کار خانگی، ماشین شویی در گاراژها، فروشندگی در خیابان یا بازار، حمل ذباله، خشت زنی، حمل و نقل، راه سازی، کار در کشتی، سربازی اجباری، و بسیاری مشاغل دیگر که بر جسم و جان و تکامل طبیعی کودکان تاثیرهای منفی و غیر قابل جبرانی می گذارند، مجبور می کنند.
به گزارش یونیسف در سال 2007 به طور میانگین، روزانه بیش از 26 هزار کودک زیر پنج سال در نقاط مختلف جهان در اثر بیماری ذات الریه و بیماری هایی چون اسهال، جان خود را از دست می دهند. در همین سال، 530 هزار کودک در جهان به بیماری ایدز مبتلا شده اند و بسیاری از آن ها به علت فقدان وسایل درمان، جان خود را از دست داده اند. باید تاکید نمود که روزانه 1400 کودک در جهان به بیماری ایدز مبتلا می شوند...
با نگاهی گذارا به آمار و ارقام در می یابیم که در کشورهای "فقیر" میزان بی سوادی در میان کودکان به خاطر وضعیت بد اقتصادی خانواده ها روز بروز بیشتر می شود و در این میان شرایط دختران نسبت به پسران سخت تر است.
در شرایط کنونی با توجه به بحران اقتصادی و مالی عظیمی که سراسر جهان را فرا گرفته و روزانه هزاران انسان را به بی کاری و فقر می کشاند، وضعیت اقتصادی خانواده ها بیش از پیش به وخامت می گراید، اولین قربانیان چنین شرایطی کودکان هستند و این در حالی ست که در بسیاری از کشورها کودکان حتا از ابتدایی ترین حقوق برخوردار نیستند و اغلب قوانین مندرج در کنوانسیون حقوق کودک رعایت نمی شود. از جمله این موارد : شرکت کودکان در جنگ، محکومیت زندان و اعدام برای کودکان، کار، آزار جنسی، تحمیل مذهب، لباس و ...، می باشد.
این نوشته را با گفته ی خود کودکان که در قطعنامه پایانی اولین کنگره جهانی کودکان کار آمده است به پایان می بریم:
ما "حالیم" و صدای ما "آینده" است!
12 نوامبر 2008
· پروانه قاسمی فعال سیاسی و روانشناس کودک
